Poznaj naszą historię

Kalendarium

2017

Irena Jachowicz-Wróblewska przechodzi na emeryturę, a nowym zastępcą prezesa ds. techniczno – produkcyjnych zostaje Grzegorz Szandrowski, Małgorzata Nazar obejmuje funkcję głównego technologa zakładu.

W związku z rosnącym popytem na wyroby ceramiczne Spółdzielnia realizuje szereg zadań inwestycyjnych m.in. buduje i uruchamia drugi piec ceramiczny do wypału biskwitu, uruchamia dodatkową malarnię zatrudniając 35 osób na stanowisku zdobnik wyrobów ceramicznych, kupuje działkę o powierzchni 0,1240 ha położoną przy ul. T. Kościuszki z przeznaczeniem na parking dla pojazdów pracowników Spółdzielni. Na inwestycje przeznacza kwotę 3,8 miliona złotych pochodzącą z własnych środków finansowych.

Rok handlowo – wystawienniczy Spółdzielnia rozpoczyna udziałem w prestiżowych Międzynarodowych Targach Ambiente we Frankfurcie nad Menem. Bierze udział w wystawach „Z bolesławieckiej gliny” w Instytucie Polskim w Rzymie oraz w Faenzie, włoskim mieście ceramiki. Podejmuje propozycję bolesławieckiego rzeźbiarza Jacka Opały na realizację rzeźb ozdobionych unikatowymi dekoracjami stworzonymi przez Teresę Lianę i Marię Starzyk. Prace artystów zostały zaprezentowane w Galerii The Society For Artist w Chicago, w USA. W związku z popularnością wyrobów Spółdzielni na rynku Korei Południowej, telewizja koreańska Lotte Homeshopping realizuje materiał filmowy na stoisku Spółdzielni podczas targów Ambiente we Frankfurcie. W kwartalniku „Ambiente” Spółdzielnia publikuje najnowszą linię dekoracji z serii limitowanej edycji wraz z dorobkiem artystycznym Mariusza Ochockiego. Kolekcja nowoczesnych misek autorstwa Mariusza Ochockiego w unikatowych dekoracjach Teresy Liany i Marii Starzyk uzyskuje tytuł Finalisty Roku 2017 IWP. Jest prezentowana na wystawie „Dobry Wzór” w Instytucie Wzornictwa Przemysłowego w Warszawie. Katalog wystawy zawiera opinie ekspertów IWP : „Miski o uproszczonym, minimalistycznym kształcie pokryto dekoracją lekko odświeżającą dotychczasowy repertuar motywów graficznych stosowanych tradycyjnie w Bolesławcu. Dzięki unowocześnionej formie całość robi wrażenie bardzie współczesne niż to, co zwykle kojarzy się z Bolesławcem. (…) Dobrze, że tradycyjne białe kropki nie powstrzymują projektantów przed eksperymentowaniem – i to jak udanym!.„ Spółdzielnia nawiązuje współpracę z Akademią Sztuk Pięknych w Krakowie w zakresie realizacji praktyk studenckich.

Na zaproszenie autoryzowanego dystrybutora Spółdzielni, firmy REACCENT organizuje pokaz zdobienia ceramiki w prestiżowych galeriach handlowych w Tokio i Osace. Teresa Liana przez pięć dni prezentuje sztukę dekorowania wyrobów Klientom w Japonii. Delegacji zastępcy kierownika handlu i marketingu Joanny Rejdych, projektantki dekoracji Teresy Liany towarzyszy prezes firmy REACCENT – Michitada Futami podczas spotkania z Ambasadorem RP Jackiem Izydorczykiem w Ambasadzie RP w Tokio.

W zakładzie, na malarni organizowany jest dla żołnierzy amerykańskich stacjonującym w Bolesławcu pokaz dekorowania wyrobów z bezpośrednią transmisją z tego wydarzenia w telewizji TVN24 oraz relacją w głównym wydaniu Faktów TVN.

W Punkcie Informacji Turystycznej w Bolesławcu oprócz materiałów reklamowych, Spółdzielnia prezentuje ekspozycję najnowszych wyrobów, organizuje „Ogród Ceramiczny – Cztery Pory Roku” w ramach BŚC, gdzie oprócz sprzedaży wyrobów, prezentuje studio projektowania form i studio dekorowania ceramiki wraz ze spotkaniami autorskimi : Teresą Lianą, Marią Starzyk, Marylą Iwicką, Jackiem Chyłą, Mariuszem Ochockim oraz głównym modelarzem Robertem Markowskim i mistrzem modelarni Krzysztofem Szpilą z licznymi Klientami z kraju i zagranicy. Podczas otwarcia „Ogrodu…” grupa pracowników zorganizowała pokaz własnoręcznie uszytych kostiumów w stylizacji czterech pór roku, zdobywając wyróżnienie jury podczas ceramicznej parady BŚC.

Spółdzielnia wydaje ilustrowany katalog autorstwa Pauliny Stefańczyk prezentujący 25-letni dorobek artystyczny Mariusza Ochockiego.
Zatrudnienie na koniec roku wyniosło 428 osób.

2016

Zakończono budowę i uruchomienie nowoczesnego pieca ceramicznego do wypału półfabrykatu biskwitowego niemieckiej firmy GRÜN, wygaszono piec tunelowy po 29 latach ciągłej eksploatacji i przystąpiono do rozbiórki i demontażu pieca.

Wdrożono do produkcji 45 nowych form autorstwa Mariusza Ochockiego (pojemniki, talerz na pizzę, półmiski, miski, wazoniki) oraz 116 nowych dekoracji unikatowych i tradycyjnych.

Zaprojektowana zostaje malarska linia dekoracji z serii limitowana edycja sygnowana nazwiskiem projektantów : Teresy Liany, Marii Starzyk, Maryli Iwickiej, Ireny Mączki, Jacka Chyły.

Spółdzielnia wydaje dwa ilustrowane katalogi autorstwa Pauliny Stefańczyk prezentujące dorobek artystyczny Teresy Liany i Marii Starzyk.

Wzornictwo Spółdzielni prezentowane jest na wystawie zbiorowej „Z bolesławieckiej gliny” w Muzeum Ceramiki w Bolesławcu, nowe wzory Mariusza Ochockiego, Teresy Liany , Marii Starzyk prezentowane są na wystawie w Muzeum Miejskim w Sierpcu, w BOK – MCC w Bolesławcu. Pokaźna kolekcja wzornictwa zakładu prezentowana jest w Muzeum Przyrodniczym w Zielonej Górze.

„Dorobek artystyczny Bronisława Wolanina, Mariusza Ochockiego wraz z prezentacją multimedialną prezentowany jest na wystawie „Z bolesławieckiej gliny” we włoskim mieści Vietri Sul Mare zorganizowanej przez Stowarzyszenie Gmin Ceramicznych RP. Spółdzielnia kontynuuje uczestnictwo w Targach Sztuki Ludowej w Krakowie i Cepeliadzie w Sopocie. Na Międzynarodowych Targach Ambiente we Frankfurcie nad Menem prezentuje najnowsze wzory Mariusza Ochockiego w dekoracjach autorstwa Teresy Liany i Marii Starzyk.

Spółdzielnia otrzymuje dwie prestiżowe nagrody : „Oskar Spółdzielczości w Polsce” za najbardziej dynamicznie rozwijającą się firmę w Polsce, „Keramos” Akademii Górniczo – Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie, Wydziału Inżynierii Materiałowej za aktywne wspieranie i współpracę pomiędzy Wydziałem AGH a producentami ceramiki.
Zatrudnienie na koniec roku wyniosło 412 osób.

2015

Podjęto współpracę z Akademią Górniczo – Hutniczą w Krakowie w zakresie prowadzenia wspólnych badań technologicznych i naukowych oraz realizacji praktyk studenckich w zakładzie.

Przeprowadzono wiele działań modernizacyjnych i remontowych, głównie pieców komorowych, które zwiększyły potencjał produkcyjny Spółdzielni.
Wizyta w Spółdzielni Ambasadora Japonii zbiegła się z uruchomieniem sklepu firmowego „CERAMIKA ARTYSTYCZNA” w Matsumoto przez naszego autoryzowanego dystrybutora YAMATO w Japonii.

Nowe wzornictwo Spółdzielni prezentowane jest na wystawach w Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu, Galerii BOK – MCC w Bolesławcu oraz Ambasadzie RP w Sofii. Uruchomiono nowe stoiska z wyrobami ceramicznymi w Galerii „Cepelia” we Wrocławiu. TVP Wrocław w programie informacyjnym szeroko prezentuje dorobek zakładu Proces malowania ceramiki prezentowany jest w TV koreańskiej w edukacyjnym filmie dla młodzieży koreańskiej.
Po raz drugi Spółdzielni i jej pracownicy otrzymują nagrodę Prezydenta Miasta Bolesławiec za zajęcie I miejsca w Paradzie Ceramicznej podczas Bolesławieckiego Święta Ceramiki.
Za najbardziej dynamicznie rozwijająca się firmą w Polsce Spółdzielni otrzymuje nagrodę „Gazela Biznesu 2015” oraz honorową nagrodę Prezydenta Miasta Bolesławiec za promocję miasta w 2015 roku.

Zatrudnienie na koniec roku wyniosło 394 osoby. 

2014

Zakupiono i uruchomiono trzeci, nowoczesny piec do wypału na ostro. Ponadto zrealizowano szereg ważnych działań inwestycyjnych. Pozyskano osiemnastu nowych kontrahentów zagranicznych, uzyskano dynamikę przyrostu eksportu o 120 % w stosunku do 2013 roku. Wprowadzono do produkcji 57 nowych form ceramicznych autorstwa Mariusza Ochockiego (miski, kubki, fondue serowe, pojemnik), a z inicjatywy projektantów dekoracji powstała nowa kolekcja wzorów dekoracji, która była prezentowana podczas Międzynarodowych Targów Ambiente we Frankfurcie nad Menem. W ramach prezentacji nowego wzornictwa na stoisku Spółdzielni odbywał się pokaz zdobienia wyrobów ceramicznych. Już po raz piąty w ramach Bolesławieckiego Święta Ceramiki zorganizowano na terenie Spółdzielni „Ogród Ceramiczny” i prezentację stołów: weselnego, bożonarodzeniowego, wielkanocnego i papieskiego oraz zestawów do fondue i sushi.       

Wystawie darów ceramicznych przekazanych papieżowi Janowi Pawłowi II towarzyszył katalog. Podczas Bolesławieckiego Święta Ceramiki reprezentacja 200 pracowników w kostiumach w kształcie pawich ogonów, ręcznie malowanych spódnic i bluzek z elementem w kształcie pawich oczek wzięła udział w Paradzie Ceramicznej zdobywając pierwsze miejsce. Po raz drugi BOK MCC zorganizował wystawę nowego wzornictwa zakładów ceramicznych. Spółdzielnia zaprezentowała nowe formy autorstwa Mariusza Ochockiego i dekoracje Teresy Liany i Marii Starzyk.       

Kontynuowano przedsięwzięcia reklamowe, które od lat wpisały się w kalendarium imprez promocyjnych, zaprezentowano turystom i klientom detalicznym wyroby podczas trwania cepeliad i jarmarków bożonarodzeniowych na terenie kraju. Ponadto Spółdzielnia odpowiedziała pozytywnie na wiele propozycji udziału w akcjach charytatywnych, wpierając różne działania o charakterze społecznym.

2013

17 lutego 2013 r. zmarł Bronisław Wolanin wieloletni Główny Projektant Spółdzielni. Rada Nadzorcza ponownie powierzyła funkcję Zastępcy Prezesa i kierowanie produkcją Irenie Jachowicz – Wróblewskiej. Mariusz Ochocki projektuje ceramiczne zestawy do sushi i fondue czekoladowego. Spółdzielnia współorganizuje wystawę wzornictwa „Ceramiki Artystycznej„ w Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi. W sierpniu w ramach wystawy nowego wzornictwa ceramiczne zestawy do sushi prezentowane są w Międzynarodowym Centrum Ceramiki w Bolesławcu.       

Wraz z rozwojem Spółdzielni, wzrostem zamówień, wprowadzaniem coraz bardziej złożonych i skomplikowanych kształtów wyrobów, rodzaju dekoracji i wzrostem zatrudnienia planowana jest budowa trzeciego, nowoczesnego pieca do wypału ceramiki. 

2012

Odchodzi na emeryturę Bronisław Wolanin, Głównym Projektantem i Kierownikiem Artystycznym zostaje Mariusz Ochocki. Spółdzielnia podpisuje długoletni kontrakt eksportowy z japońską firmą Yamato na produkcję i sprzedaż wyrobów ceramicznych na rynek japoński. Głównym Księgowym zostaje Małgorzata Wyspiańska-Gil a Głównym Technologiem Grzegorz Szandrowski. Rada Nadzorcza powierza funkcję Członka Zarządu Grzegorzowi Szandrowskiemu. Odnotowano poprawę wskaźników inwestycyjnych sprzedaży i produkcji. Spółdzielnia zdobywa nowe rynki handlowe, dzięki czemu ponownie zatrudnia uprzednio zwolnionych pracowników. W związku z dalszym wzrostem zamówień przeprowadza kilka konkursów na stanowisko zdobnik wyrobów ceramicznych, bierze udział w targach i wystawach:

  • Udział w targach w Tokio.
  • Udział w Międzynarodowych Targach Ambiente we Frankfurcie nad Menem.
  • Udział w Bolesławieckim Święcie Ceramiki.
  • Udział w Targach Sztuki Ludowej w Krakowie.
  • Organizacja Ogrodu Ceramicznego.
  • Udział w targach wielkanocnych w Warszawie.
  • Udział w Targach bożonarodzeniowych w Warszawie.

2011

W Spółdzielni wiele trudności wywołanych globalną recesją i Światowym kryzysem, rezygnacja QVC ze sprzedaży wyrobów ceramicznych w Stanach Zjednoczonych Ameryki, spadek produkcji, konieczność wprowadzenia niepopularnych decyzji lecz koniecznych dla utrzymania działalności Spółdzielni a w konsekwencji dających możliwość eksportu na rynek japoński i koreański.      

Spółdzielnia zdobywa nowe rynki zbytu, poszerza już istniejące, ogranicza koszty produkcji i ponosi nakłady inwestycyjne. Uzyskuje dynamikę sprzedaży wyrobów ceramicznych na rynku krajowym, uruchamia kolejne stoiska patronackie w sieci sklepów „Cepelia”.

  • W lutym otrzymuje nagrodę za promocję Miasta Bolesławiec.
  • W czerwcu odchodzi na emeryturę wieloletni Główny Technolog Spółdzielni Krystyna Anduła.
  • W lipcu Bronisław Wolanin otrzymuje najwyższe państwowe odznaczenie w dziedzinie kultury nadane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Medal Gloria Artis.
  • W grudniu odchodzi na emeryturę wieloletni Główny Księgowy Spółdzielni Małgorzata Opała.
  • Zatrudnienie na koniec 2011 roku wynosiło 293 osoby.

2010

Rok 2010 był dla Spółdzielni rokiem przełomowym. W ciągu dwunastu miesięcy odwrócono negatywny trend spadku zamówień i pozyskano nowych kontrahentów, ponownie zatrudniono pracowników. Dynamika eksportu wynosiła 130 % w stosunku do ubiegłego roku. Zrealizowano wielokierunkowe działania związane z promocją wyrobów ceramicznych:

  • Promocja wyrobów ceramicznych przy ONZ w Genewie oraz udział w przedsięwzięciu charytatywnych pod tytułem: „Międzynarodowy Bazar”
  • Reklama wyrobów ceramicznych w japońskich prestiżowych magazynach kulinarnych oraz programach telewizyjnych prowadzonych przez japońską mistrzynię kuchni.
  • Prezentacja sylwetek projektantów dekoracji w amerykańskiej telewizji QVC.
  • Promocja nowej linii dekoracji unikatowych „Texas” podczas wiosennych targów w Nowym Jorku i Teksasie.
  • Prezentacja najnowszych wzorów ceramicznych do Zbiorów Muzeum Ceramiki w Bolesławcu.
  • Sprzedaż wyrobów Spółdzielni w Międzynarodowym Centrum Ceramiki w Bolesławcu.
  • Udział w kiermaszach „Cepeliada” i Bolesławieckim Święcie Ceramiki.
  • Zatrudnienie na koniec 2010 roku wynosiło 324 osoby.

Uczestnictwo w imprezach krajowych i zagranicznych zostało pozytywnie odnotowane nie tylko przez klientów, ale także przez Ambasadę Rzeczypospolitej w Tokio, Konsulaty RP we Frankfurcie oraz stałe Przedstawicielstwo RP przy ONZ w Genewie. 

2009

Spółdzielnia kontynuuje rozwój eksportu za pośrednictwem QVC, jako największym dystrybutorem wyrobów ceramicznych w dekoracjach unikatowych w Stanach Zjednoczonych Ameryki, uczestniczy w różnych formach promocji i reklamy, między innymi:

  • Udział w Bolesławieckim Święcie Ceramiki z prezentacją całej oferty wyrobów podczas próby bicia rekordu Guinnessa.
  • Organizacja Ogrodu Ceramicznego wraz z prezentacją projektantów dekoracji.
  • Otwarcie wystawy form ceramicznych Kierownika Artystycznego Spółdzielni Bronisława Wolanina w Bolesławieckim Ośrodku Kultury w Bolesławcu.
  • Otwarcie wystawy wzornictwa Spółdzielni w Galerii Sztuki Współczesnej w Muzeum północno – mazowieckim w Łomży.
  • Otwarcie wystawy wzornictwa Spółdzielni w Galerii „Fundacja Cepelia” w Warszawie.
  • Udział Spółdzielni w Jarmarku dominikańskim w Gdańsku.
  • Udział w „Cepeliadzie” w Sopocie.
  • Udział w Targach Sztuki Ludowej w Krakowie.
  • Udział w Międzynarodowych Targach Ambiente we Frankfurcie nad Menem.
  • Zatrudnienie na koniec roku wyniosło 229 osób.

Pogorszenie koniunktury gospodarczej w 2009 roku spowodowało redukcję zatrudnienia w Spółdzielni. 

2008

Światowy kryzys finansowy, dramatyczny spadek kursu walut: EUR, USD w stosunku do PLN spowodowały obniżenie dochodu Spółdzielni. Równolegle wprowadzono program naprawczo – oszczędnościowy. Pomimo kryzysu finansowego Spółdzielnia realizuje zamówienia m.in. do USA, Kanady, Meksyku, Japonii, Austrii, Niemiec, Francji, Holandii, Wielkiej Brytanii. Oferując wysoki poziom wzornictwa, dobrą jakość oraz walory użytkowe wyrobów, realizuje działania reklamowo – promocyjne:.

  • Udział w Międzynarodowych targach Ambiente we Frankfurcie nad Menem.
  • Udział w Targach sztuki ludowej w Krakowie.
  • Udział w Targach kieleckich.
  • Udział w Targach bożonarodzeniowych w Warszawie.
  • Udział w Targach w Mediolanie.
  • Udział w Bolesławieckim Święcie Ceramiki.
  • Spółdzielnia otrzymała prestiżową nagrodę Wiceprezesa Rady Ministrów i Ministra Gospodarki za całokształt i wybitne osiągnięcia w działalności społeczno – gospodarczej.
  • Zatrudnienie na koniec roku wynosiło 326 osób.

      Rok 2008 wykazał, że różne światowe kryzysy i załamania finansowe w taki czy inny sposób odbijają się również na działalności Spółdzielni. W związku z tym zrealizowano nowe pomysły w zakresie wzornictwa Spółdzielni. 

2007

Eksport Spółdzielni stanowi 80 % całej produkcji. Pomyślnie zakończono wszystkie zadania inwestycyjne, poczynając od modernizacji i rozbudowy hali produkcji, aż po zakup drugiego nowoczesnego pieca do wypału wyrobów ceramicznych.       

29 marca 2007 roku zatoczono ostatni wózek nr 31 z towarem do pieca tunelowego, tym samym zakończono wypał wyrobów ceramicznych w piecu tunelowym, który pracował w ruchu ciągłym nieprzerwanie od 1989 r.

  • Opracowano nową ofertę handlową proponującą 300 nowych dekoracji unikatowych i produkcyjnych.
  • Wprowadzono do produkcji 30 nowych kształtów naczyń ceramicznych.
  • Zaprojektowano nową linię dekoracji unikatowych „Ogrody angielskie”.
  • Wydano w dwóch wersjach językowych książkę 55-lecia „Między tradycją a nowoczesnością” o historii Spółdzielni.
  • Wydano 20 kartek pocztowych z ilustracjami wyrobów Spółdzielni.
  • Zrealizowano 45 pokazów dekorowania wyrobów w sklepie firmowym „Styl”.
  • Prezentowano wyroby Spółdzielni na wiosennych targach DECO – INSPIRACJE w Poznaniu.
  • Prezentowano wyroby na międzynarodowych Targach Ambiente i Tendence we Frankfurcie nad Menem.
  • Uruchomiono 20 stanowisk pracy na malarni.
  • Zatrudnienie na koniec roku wyniosło 365 osób.

2006

Bardzo trudny rok dla polskich eksporterów. Poziom kursu dolara względem złotego nazwano „wołaniem na ratunek”, zaś wyroby Spółdzielni wciąż cieszą się niesłabnącym zainteresowaniem na rynkach zagranicznych, a zwłaszcza w USA. Wykorzystując dotychczasowe zainteresowanie zwiększono sprzedaż wyrobów w dekoracjach unikatowych w amerykańskiej telewizji QVC uzyskując dynamikę przyrostu eksportu na poziomie 118,6 % w stosunku do 2005 roku.

  • Spółdzielnia otrzymuje nagrodę Ministra Gospodarki – LIDER EKSPORTU za wybitne osiągnięcia na rynkach zagranicznych.
  • Przekazano kolekcje wyrobów do Muzeum Narodowego w Warszawie.
  • Opracowano nową stronę internetową.
  • Wydano bogato ilustrowany katalog wszystkich wyrobów Spółdzielni.
  • Zrealizowano trzy filmy promocyjne z udziałem projektantów dekoracji: Marii Starzyk, Teresy Andrukiewicz, Jolanty Okraski.
  • Prezentowano wyroby na Międzynarodowych Targach Ambiente i Tendence we Frankfurcie nad Menem.
  • Wznowiono certyfikat systemu zarządzania jakością według normy ISO 9001:2000.
  • Uzyskano licencję na posługiwanie się znakiem jakości Q.
  • Zatrudnienie na koniec roku wynosiło 348 osób.

2005

Rok 2005 okazał się dla polskich eksporterów bardzo trudny, związany z niekorzystną polityką prowadzoną wobec eksporterów. Prężna finansowo Spółdzielnia wyraźnie straciła poziom rentowności sprzed kilku lat. Wskutek niekorzystnego kursu złotówki wobec dolara i euro, Spółdzielnia w 2005 r. osiągnęła niższe przychody ze sprzedaży wyrobów na eksport. Wobec powyższego uzyskana rentowność sprzedaży wykazuje pogorszenie relacji w stosunku do roku 2004 o 60 %. Nasze Produkty nadal cieszą się niesłabnącym popytem ze strony odbiorców zagranicznych i krajowych. Wciąż rośnie liczba nowych rynków i klientów zainteresowanych zakupem wyrobów ceramicznych. Spółdzielnia posiada pełne obłożenie produkcji zamówieniami na dłuższy okres czasu, posiada również grupę stałych, sprawdzonych i wypłacalnych odbiorców, a w zakresie jakości i wzornictwa nadal wiedzie prym, co potwierdzają liczne wyróżnienia na międzynarodowych imprezach handlowo – wystawienniczych, prestiżowe nagrody oraz otrzymane tytuły i wysokie notowania na rynku i w mediach.        

Spółdzielnia, podobnie jak wszyscy eksporterzy, pilnie oczekuje od nowego rządu RP wprowadzenia usprawnień systemowych dla wzmocnienia instrumentów finansowych ukierunkowanych, na poprawę efektywności eksportu, a wśród nich urealnienie polityki kursowej do poziomu stosowanego w krajach Unii Europejskiej.        

Na terenie Spółdzielni i Muzeum Ceramiki zaprezentowano kolekcję wielkogabarytowych wazonów i dzbanów, wzbudzając zainteresowanie i podziw klientów. Ponadto na terenie miasta oraz przy trasach wjazdowych do Bolesławca, Spółdzielnia ustawiła 9 tablic reklamowych z wizerunkiem zakładu i sklepu firmowego.        

W grudniu 2005 r. Spółdzielnia uruchomiła nowe stoisko firmowe w centrum Warszawy przy ul. Marszałkowskiej wraz z montażem dużej planszy reklamowej na elewacji pawilonu handlowego.
W 2005 r. Spółdzielnia zorganizowała i wzięła udział w imprezach targowo – wystawienniczych: 

  • Międzynarodowe Targi AMBIENTE we Frankfurcie,
  • Targi Szkła i Ceramiki – sesja wiosenna w Gdyni,
  • Targi Szkła i Ceramiki –Zakopane.

Nowa aranżacja stoiska targowego, perfekcyjne wyeksponowanie wyrobów ceramicznych oraz profesjonalna obsługa zaowocowały nie tylko nowymi zamówieniami, lecz także zaproszeniem organizatorów do udziału w międzynarodowych targach MACEF w Mediolanie we Włoszech.       

Wrocławska Izba Gospodarcza, której honorowe przewodnictwo objął Prezydent Wrocławia, wpisała naszą Spółdzielnię do „Białej listy firm dolnośląskich” – jak wskazuje nazwa – Spółdzielnia dołączyła do grona firm wiarygodnych, budzących zaufanie. Spółdzielnia otrzymała nominację do tytułu SOLIDNY PRACODAWCA 2005r. województwa dolnośląskiego przyznanego przez Przegląd Gospodarczy. Kryterium uwzględnianym podczas przyznawania nominacji był wskaźnik solidności zatrudnienia w Spółdzielni: 

  • warunki pracy w Spółdzielni,
  • terminowość wypłaty,
  • warunki socjalne.

Ponadto nasza Spółdzielnia po raz drugi została doceniona zaszczytnym wyróżnieniem GAZELA BIZNESU 2005 r. za najbardziej dynamicznie rozwijającą się firmę. Cieszymy się, że ponownie doceniono jakość, nowatorstwo i atrakcyjność naszych wyrobów. Przyjmując ten prestiżowy wyraz uznania jako potwierdzenie wysokiej oceny naszych wspólnych starań i solidnej pracy, na co dzień. 

2004

Wejście Polski do Unii Europejskiej związane jest z dostosowaniem niemalże całego prawodawstwa do wymogów unijnych. Wprowadzenie skutecznych metod dostosowania Spółdzielni do nowych warunków rynkowych, potwierdził niedawno zakończony proces certyfikacji systemu zarządzania jakością wg nowej europejskiej normy ISO 9001: 2000.

Spółdzielnia ma za sobą 55 lat działalności – to długa droga tkwiąca korzeniami w najlepszych osiągnięciach i tradycjach przedwojennego rzemiosła. Nagrody, wyróżnienia, tytuły i medale przyznawane Spółdzielni przez krajowe i międzynarodowe gremia ekspertów to pokaźny wykaz. Na przestrzeni ostatniego dziesięciolecia Spółdzielnia otrzymała ich ponad 30 – to jest chyba ewidentne świadectwo sukcesu, tym samym dowód uznania dla wysokiego poziomu artystycznego wyrobów i dobrej jakości. Ostatni rok przyniósł trzy prestiżowe nagrody:

  • Najlepsza polska Firma i Produkt w USA – przyznana przez Polsko – Amerykańską Organizację Handlową – grudzień 2004.
  • Gazele Biznesu – przyznana przez Puls Biznesu w V rankingu najbardziej dynamicznie rozwijających się firm w Polsce.
  • Nagroda QVC w USA – Złota Gwiazda – za wysoki poziom wzornictwa i jakość wyrobów – Nowy Jork.

Sukces Spółdzielni to proces złożony i uwarunkowany wieloma czynnikami – zaledwie część tego, co Spółdzielnia zdołała osiągnąć w trakcie swej działalności. 

2003

Rok 2003 był kolejnym rokiem realizacji wytycznych przyjętych w programie rozwoju Spółdzielni. Podstawowe cele i zadania Spółdzielni pozostają niezmienne, lecz metoda ich wykonania, uzależniona jest od sytuacji rynkowej i aktualnych możliwości Spółdzielni, związanych z wejściem Polski do Unii Europejskiej. Stale rosnąca dynamika eksportu zachęca do utrzymania ambitnych założeń utrzymania pozycji krajowego lidera w branży ceramiki ręcznie dekorowanej a także oczekiwań klientów krajowych i zagranicznych. Wszystko wskazuje na to, że wyniki w eksporcie w latach następnych będą również dobre. Kontynuowane są projekty dla istotnego powiększenia gamy oferowanych produktów, pamiętając, że tylko atrakcyjność ich formy i zdobienia połączona z najwyższą jakością wyrobów pozwoli na uzyskanie aprobaty coraz bardziej wymagających klientów w kraju i za granicą.

Wyrazem podejmowanych działań marketingowych, dobrej współpracy z pracownikami, klientami i kontrahentami oraz ciągłego wzbogacania wzornictwa Spółdzielni jest wiele nagród i wyróżnień przyznanych naszej Spółdzielni. W 2003 r. Spółdzielnia otrzymała:

  • Dolnośląski Certyfikat Gospodarczy przyznany przez Kapitułę Business Centre Club na Polityczno – Gospodarczym Forum w Krzyżowej,
  • Honorową statuetkę Filar Kultury 2003 za promocję Bolesławca w świecie,
  • Nagrodę Dobry Wzór 2003 Instytutu Wzornictwa Przemysłowego w Warszawie za zestaw naczyń kamionkowych ręcznie zdobionych.

Wśród 36 międzynarodowych prestiżowych nagród, wyróżnień i certyfikatów, jakie w ostatnich latach Spółdzielnia otrzymała są podziękowania i gratulacje z Kancelarii Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej, Sekretariatu Watykanu, Wojewody Dolnośląskiego, Prezydenta Miasta i wielu innych instytucji państwowych. Wszystkie te nagrody są dowodem solidności, pewnej marki, i jakości wyrobów, uwarunkowane wysokim doświadczeniem i prestiżem. Wszystkie otrzymane nagrody są powodem do dumy, zwłaszcza teraz, w czasie, gdy wchodzimy w struktury handlowe Europy. W dniu 28 maja br. o godz. 21.15 pomyślnie zakończył się pierwszy wypał wyrobów w nowym piecu komorowym, niemieckiej firmy GRÜN i czeskiej firmy IZOMAT. W tym dniu wypalono pierwszy pamiątkowy wazon z datą upamiętniającą I wypał. 

2002

Kolejny rok 2002, wykazał stale rosnącą dynamikę eksportu, która w stosunku do roku poprzedniego wyniosła 127,1 %. Wykorzystując obecny wzrost zainteresowania produktami ceramicznymi na rynkach zagranicznych, zwłaszcza w Ameryce Północnej, podjęto szereg działań mających na celu rozwinięcie współpracy z obecnymi i nowymi dystrybutorami, utrzymanie i zwiększenie sprzedaży wyrobów w dekoracjach unikatowych dla klientów detalicznych przez bezpośrednią sprzedaż w amerykańskiej telewizji narodowej QVC i udział w zbiorowych kanałach dystrybucji poprzez sprzedaż detaliczną, internet, sprzedaż hurtową, kanały telewizyjne i katalogowe. Ponadto Spółdzielnia opracowała i wysłała 103 oferty handlowe do 13 krajów świata. Spółdzielnia znajduje się od dłuższego czasu na pozycji lidera pod względem jakości, atrakcyjności wzorów, trwałości i ogólnej wartości i ma zabezpieczony udział w ekskluzywnej części rynku. Spółdzielnia w sposób konsekwentny będzie kontynuować i rozwijać współpracę z przedstawicielami handlowymi na rynku amerykańskim. Podstawowym celem jest i będzie zadowolenie klienta. Wśród wielu wyróżnień i nagród, jakie w ostatnich latach otrzymała Spółdzielnia, jedna nagroda z pewnością wysuwa się na plan pierwszy – godło „TERAZ POLSKA”. Udział Spółdzielni w tegorocznej edycji targów „Teraz Polska – Bez Granic” w Warszawie wzbudził duże uznanie. Zaprezentowana tam nowa kolekcja wyrobów postrzegana była jako gwarancja najwyższej jakości polskiego produktu, nie tylko przez zwiedzających, lecz także przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Prezydenta Malezji, korpusu dyplomatycznego, media i dziennikarzy. Wizyta na stoisku Spółdzielni najwyższych władz państwowych świadczy o prestiżu firmy, nowoczesności, umiejętności dostosowania się do wymogów rynku. Kolejną nagrodą i wyrazem uznania jest uhonorowanie Spółdzielni Medalem Europejskim nadanym 18 listopada 2002 r. w Sali Kolumnowej Sejmu RP przez Urząd Integracji Europejskiej BCC za zestaw kamionkowych naczyń stołowych ręcznie zdobionych. 

 

PRAWO SPÓŁDZIELCZE NA TLE UNII EUROPEJSKIEJ

W Krajowej Radzie Spółdzielczej przygotowano nowy projekt prawa spółdzielczego, który ma zastąpić wielokrotnie nowelizowane przepisy z 1982 r. Komisja europejska w dokumencie nazwanym „Białą Księgą” stwierdza, że spółdzielnie są ważnym elementem gospodarki rynkowej i dlatego ich interesy muszą być chronione i promowane zarówno na poziomie Wspólnoty, jak i poszczególnych państw członkowskich. Najnowsza propozycja Rady Wspólnoty Europejskiej to statut spółdzielni europejskiej, który umożliwi po raz pierwszy w historii tworzenie spółdzielni ponad granicami państw członkowskich i stanowić będzie istotny wzorzec i punkt odniesienia dla spółdzielni w poszczególnych krajach, zwłaszcza w państwach kandydujących. Europejscy spółdzielcy udzielili wsparcia dla sprzeciwu Krajowej Rady Spółdzielczej wobec uchwalonego przez poprzedni Sejm nowego Prawa Spółdzielczego w konsekwencji nie podpisanie przez Prezydenta RP ustawy Prawo Spółdzielcze. 

2001

Rok 2001 wyróżnił się wyższą wartością eksportu od roku ubiegłego. Na dynamikę przyrostu eksportu wpływ miała aktywnie prowadzona polityka handlowa, udział Spółdzielni w międzynarodowych targach i wystawach a także reklama wydawnicza i prasowa. Niewątpliwie kluczowym zjawiskiem przyrostu eksportu było wejście na rynek Japonii oraz podwojenie sprzedaży wyrobów wysoko przetworzonych w dekoracjach unikatowych na rynek Stanów Zjednoczonych. Obrany kierunek rozwoju eksportu sprawił, że Spółdzielnia ma portfel zamówień do końca 2002 roku i jest obecna na rynkach w 25 krajach świata. Ważnym wydarzeniem tego roku było zaproszenie Spółdzielni przez Ambasadę Rzeczypospolitej Polskiej w Atenach i Budapeszcie do udziału w obchodach „Dnia Europy”. Udział w tej uroczystości był formą najpełniejszej promocji – nasze produkty ceramiczne zaprezentowano na stoisku narodowym w Atenach, a uczestnictwo Spółdzielni w międzynarodowych targach PÉCS EXPO traktowane było przez Ambasadę w Budapeszcie jako prezentacja głównego przedstawiciela polskich firm markowych. Na przestrzeni ostatnich lat Spółdzielnia przyjęła do pracy 67 osób. Zwiększenie w roku ubiegłym zatrudnienia do poziomu 253 pracowników pozwala zaliczyć Spółdzielnię do grona dużych przedsiębiorstw. Wyrazem podejmowanych odpowiednich działań marketingowych oraz ciągłego doskonalenia jakości jest wiele nagród i wyróżnień przyznanych naszej Spółdzielni: 

  1. „Brązowa Gwiazda” z Międzynarodowego Centrum Promocji Biznesu „Interprom” za profesjonalizm w prezentacji i promocji wyrobów na międzynarodowych i krajowych imprezach wystawienniczo – targowych.
  2. Certyfikat Krajowej Izby Gospodarczej w Warszawie i tytuł „Przedsiębiorstwo Fair Play 2001”:
    – za wysoki standard prowadzonej działalności,
    – za reputację i zaufanie do Spółdzielni.
    Tytuł „Fair Play 2001” jest cennym wyróżnieniem, iż stanowi dowód uznania za kierowanie się w działalności zasadami uczciwości, rzetelności i szeroko rozumianej etyki.
  3. Nagroda „Polski Sukces 2001” – pod honorowym Patronatem Ministra Gospodarki Rzeczypospolitej Polski za budowanie pozytywnego wizerunku polskiej przedsiębiorczości.
  4. Z rąk Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej – Spółdzielnia otrzymała akt i insygnia legitymujące Spółdzielnię do grona 100 Firm Markowych i członkostwo w Akademii Marek.
  5. MENEDŻER – SPÓŁDZIELCA – nagroda przyznana przez Kapitułę Nagrody „Tęczy Polskiej” dla Heleny Smoleńskiej Prezesa Spółdzielni „Ceramika Artystyczna” Warszawa, czerwiec 2001

Niewątpliwym sukcesem Spółdzielni jest Międzynarodowy Certyfikat Zarządzania Jakością według normy ISO 9000 nadany w dniu 11.01.2001r. w Brukseli. Naszą wspólną pracą dowiedliśmy, że potrafimy i chcemy przyczynić się do wzmocnienia naszej Spółdzielni. Rola ta została dobitnie doceniona w formie publicznego świadectwa i nobilitacji Spółdzielni w poczet firm, które są prezentowane światu, a wszystkie otrzymane nagrody są powodem dumy dla członków i pracowników Spółdzielni. 

2000

Zakład w doskonałej kondycji ekonomicznej wkracza w trzecie tysiąclecie, nowe stulecie i drugie pięćdziesięciolecie. Trwają przygotowania do rocznicowej uroczystości. Prezes spółdzielni Helena Smoleńska otrzymała nagrodę indywidualną oraz dyplom dla wyróżniających się menadżerów – „Eurolider” pisma „Rynki Zagraniczne”. Donosi o tym reporter tej gazety w nr 4/6625 z 08 – 10.01.2000 r.: „Tytuły te („Eurolider”) nadane zostały, jak stwierdza uzasadnienie werdyktu, w uznaniu talentu i umiejętności, z podziwem dla osobistego sukcesu w wykreowaniu polskiej firmy o standardzie nowoczesnego przedsiębiorstwa Unii Europejskiej, admiracją dla indywidualnego wizerunku.”        

IX Targi Szkła i Ceramiki „Interglass” na Międzynarodowych Targach Łódzkich przyznają wyróżnienie w konkursie za „ręcznie zdobioną kamionkę”. W kwietniu w pomieszczeniach warszawskiego PKiN-u odbył się pokaz laureatów godła „Teraz Polska – Bez Granic” wśród nich bolesławieckiej kamionki.        

Aktualnie zakład zatrudnia 230 pracowników, w tym 168 członków spółdzielni. Prezesem jest tegoroczny laureat – Eurolider – Helena Smoleńska, członkami zarządu są: kierownik techniczny – Irena Jachowicz – Wróblewska, starszy mistrz malarni – Jolanta Jeziorna, pełnomocnikiem zaś – główna księgowa – Małgorzata Opala. Stanisław Kotowski pełni funkcję kierownika utrzymania ruchu, mistrzem odlewni jest Mirosław Kamińskim, modelarni – Paweł Buldańczyk, piecowni – Bogusław Jasiński, formowni – Mariola Zukowska, głównym technologiem – Krystyna Anduła, modelarzmi – Jerzy Stępka i Adam Wenderlich, głównym mechanikiem i energetykiem – Andrzej Kwiatkowski. Pieczę artystyczną sprawuje Bronisław Wolanin, projektantem form, zakładowym kronikarzem, prowadzącym reklamę firmy jest Mariusz Ochocki, głównym specjalistą do spraw handlowych – Renata Wolańska, starszym mistrzem malarni – Celina Karp, specjalistą kontroli jakości – Teresa Burakowska. Transport i zaopatrzenie nadzoruje Adam Lipiński, a magazyn – Andrzej Lisowski. Przy zakładzie funkcjonuje sklep firmowy prowadzony przez Piotra Pelaka. Oferuje on wyroby zakładu, druki reklamowe, pocztówki. Cieszy się dużą popularnością wśród turystów, często przyjeżdżających samochodami lub autokarami z Niemiec specjalnie na zakupy ceramiki. 

1999

Zakład otrzymuje wyróżnienie „Wybitny Polski Eksporter” pisma „Rynki Zagraniczne” oraz odznaczony zostaje „Dolnośląskim Kluczem Sukcesu”. Uczestniczy w Międzynarodowych Targach „Ambiente ’99” we Frankfurcie nad Menem. W konkursie na „Najpiękniejszy Stół Weselny”, ogłoszonym przez organizatorów – Bronisław Wolanin zdobył główną nagrodę. Dzięki udziałowi w tych targach podpisane zostały nowe kontrakty z Japonią, Arabią Saudyjską i Turcją. „Kamionka bolesławiecka XVIII – XX w.” ze zbiorów Muzeum Ceramiki pokazana została w Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu.        

Lata dziewięćdziesiąte to sukcesywny wzrost zatrudnienia od 123 w 1990, 181 w 1995 do 233 pracowników w 1998. Sytuację tę wymusza rosnący eksport od 15% na początku lat 90-tych do 40% w 1995 i 80% pod koniec tej dekady. Wartość produkcji za rok 1999 – 9.515.356,00 zł. 

 

1998

Prezesem ponownie zostaje Helena Smoleńska. Zestaw naczyń Bronisława Wolanina zdobiony przez Marię Ciszewską w kategorii „kamionki” uzyskał nagrodę „Forma ’98” na wystawie (towarzyszącej MTP) pt. „Forma i użytkowość” (współorganizator – czasopismo „Inwestor i Dekorator”).        

„Do końca 1998 r. utworzono 4 malarnie i 4 pracownie unikatów” (M. Ochocki, op. cit.). Wyróżniające się malarki – projektantki to: Maria Ciszewska, Teresa Liana, Maryla Iwicka, Anna Pasierbiewicz.        

Wyroby zakładowe pokazano w Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku, uczestniczyły też w Międzynarodowych Targach „Ambiente ’98” we Frankfurcie nad Menem. Duże pokazy aktualnej produkcji zostały zaprezentowane we wrocławskim Muzeum Narodowym w ramach cyklu „Polskie wzornictwo XX wieku” i jeleniogórskim BWA, a Muzeum Ceramiki było organizatorem retrospektywnego pokazu dorobku twórczego, pierwszego kierownika artystycznego zakładu – Izabeli Zdrzałki. Wystawiono prace ze zbiorów własnych projektantki i muzeum oraz z kolekcji wrocławskiego Muzeum Narodowego. Wystawom tym towarzyszyły katalogi opracowane przez Bogdana Góreckiego. W „Gazecie antykwarycznej” (nr I/I998, s. 15 – 17) Matylda Selwa w artykule „Bolesławiec. Nazwa niemiecka: Bunzlau” przedstawia dzieje bolesławieckiej kamionki z uwzględnieniem działalności Spółdzielni – informacje te przeznaczone są dla licznych w kraju i za granicą kolekcjonerów bolesławieckiej kamionki.

1997

Nowym Prezesem zostaje Jerzy Stępka. 10 czerwca, w samolocie, podczas odlotu z kraju Ojca Świętego Jana Pawła II, podano tradycyjną letnią potrawę polską – młode ziemniaki z koperkiem i kwaśnym mlekiem na zastawie stołowej wyprodukowanej specjalnie na tę okazję przez zakład. Fakt ten odnotowały wszystkie krajowe serwisy informacyjne TVP.        

Ukazuje się bogato ilustrowany wzornik zakładu przygotowany i wydany przez „Design by Inwestor i Dekorator” z Poznania. Zakład otrzymuje nagrodę „Słowa Polskiego” we Wrocławiu – „Polskie jest dobre” i bolesławieckie wyróżnienie „Produkt ekologiczny”. Ceramika prezentowana jest na wystawach: w Galerii Sztuki Współczesnej Muzeum Okręgowego Łomży (katalog ze wstępem Ariadny Sarnowicz); na Dniach Dolnego Śląska w Ostrawie oraz w stołecznym pawilonie Cepelii. Historię kamionki, działalność „Ceramiki Artystycznej” omawia Katarzyna Paczuska w artykule „Wszystkiemu winna jest glina” w poznańskim czasopiśmie „Inwestor i Dekorator” (nr 2/22/1997, s.24 – 27). 

1995

Wyroby zakładu zaczęły być sygnowane nowym znakiem firmowym projektu Mariusza Ochockiego. Ceramika zakładu zdobywa International Grand Prix w Madrycie oraz Złoty Medal Międzynarodowych Targów Poznańskich.        

Wystawy: „Dobry Wzór”, IWP Warszawa; „Kamionka bolesławiecka”, Muzeum Wsi Opolskiej, Opole – Bierkowice; Bronisław Wolanin (wspólnie z Czesławem Wiąckiem), Galeria Cepelii, Wrocław , (kat. wstęp Ariadna Sarnowicz).        

Muzeum Narodowe we Wrocławiu wydaje publikację Marii Starzewskiej i Teresy Wolanin pt. „Artystyczna Kamionka Bolesławiecka”.        

Zakład otrzymuje nagrodę „Dobry Wzór” i „Wzór Roku” – nagrodę Ministra Przemysłu i Handlu za 1999 r., a w Madrycie International Gold Star (Międzynarodową Złotą Gwiazdę) przyznawaną przez Business Initiative Directions. Ceramika zakładu reklamowana jest w katalogu „Sundance” wydawanym w USA przez znanego aktora Hollywood – Roberta Redforda. Wystawy: 48 Międzynarodowe Targi Rzemiosła, Monachium; „Dobry Wzór” IWP Warszawa; „Bolesławiec – nowa oferta” Warszawa – Piaseczno.        

Andrzej Osęka w Magazynie (nr 48, s.30 – 31, dodatek do „Gazety Wyborczej) w artykule „Wzornictwo. Ziemia nie chemia” omawia historię bolesławieckiej kamionki i zakładu „Ceramiki Artystycznej” (m. in. podaje, że „70% produkcji przeznaczona jest na eksport, a obroty wynoszą 72 miliardy starych zł.”) 

1994

Dzięki doskonałym efektom ekonomicznym spłacono ostatnie raty zaciągniętego na budowę zakładu kredytu. Spółdzielnia oddzieliła się od upadającej Cepelii. Zakład jest już samodzielnym i samowystarczającym. Następuje również uwłaszczenie pracowników, którzy stają się właścicielami zakładu.       

W Warszawie produkty zakładu pokazane zostały na „Prezentacji firm wyróżnionych godłem (Teraz Polska)”, uczestniczyły w Targach Bałtyckich w Małmo i wystawie promocyjnej w Polskim Centrum Handlowym (Polish Trade Centre LTD) w Toronto, a we wrocławskim Ratuszu (Muzeum Historyczne) zorganizowało wystawę „Ceramika z Bolesławca”.

1993

Rezygnacja Heleny Smoleńskiej, nowym prezesem zostaje Marek Kowal.        

Decyzją Zarządu Miasta Bolesławca – „W uznaniu zasług wniesionych na rzecz rozsławienia ceramiki bolesławieckiej w kraju i za granicą oraz 40-leciem powstania Spółdzielni postanawia się przekazać Spółdzielni „Ceramika Artystyczna” flagę miasta Bolesławiec”. Oświadczenie to ukazało się w „Słowie Polskim” z 04 grudnia. „Ceramika Artystyczna” otrzymuje nagrody: Dobry Wzór – IWP Warszawa oraz godło „Teraz Polska”. Prasa szeroko rozpisuje się o nagrodach, sukcesach Spółdzielni oraz o procesie o plagiat znaku firmowego: „Nowiny Jeleniogórskie” (14.12.) Jan Murański – „Nie święci garnki lepią”; „Gazeta Robotnicza” (06.12.) Tomasz Kędzia „W obronie firmowego znaku”; „Gazeta Robotnicza – Magazyn Tygodniowy” (12.II.) (sag) „Piraci w Bolesławcu; „Gazeta Wyborcza” (l8.II.) Jacek Jaśko „Zwycięska Ceramika”; „Słowo Polskie” (23.11.) Ewa Hań „Teraz Bolesławiec”.        

Autorzy (sag), Jacek Jaśko podają stan zatrudnienia – 170 osób (130 kobiet, 40 mężczyzn), a Ewa Hań odnotuje: „Rok ten był przełomowym w stosunku do lat poprzednich – produkcja wzrosła o 200%, a obrót wyniósł 28 miliardów.”        

Ceramika zakładu prezentowana jest na wystawach: Dobry Wzór – salon IWP w Warszawie; Ceramika bolesławiecka – Instytut Polski w Lipsku; Wiosenne Targi Upominków, Centrum Wystaw Narodowych w Birmingham; Top Drau Exhibition, Earls w Londynie; Harrogate Gift Fair, Harrogate w Yorkshire. 

1992

Powołanie Komisji Konkursowej do wyboru prezesa Spółdzielni. W jej wyniku kierownikiem ogólnym zostaje mgr inż. Karol Stasik, a funkcję prezesa powierzono Bronisławowi Wolaninowi.        

Na skutek konfliktu z Radą Nadzorczą, ponowne wybory desygnują Helenę Smoleńską na to stanowisko. Uruchomiono „Pracownię projektowania wzorów dekoracji produkcyjnych i unikatowych” pod nadzorem Anny Pasierbiewicz.        

Wyroby bolesławieckie prezentowane są na ekskluzywnej wystawie artykułów gospodarstwa domowego w londyńskiej Olimpii. 

1991

Decyzją Rady Nadzorczej Spółdzielni Wiesław Smoleński przestaje pełnić funkcję prezesa, obowiązki te powierzono Katarzynie Sosnowskiej. Mariusz Ochocki, absolwent wrocławskiej PWSSP z pracowni Feliksa Kociankowskiego, zatrudniony został jako projektant i odpowiedzialny za reklamę zakładu.        

Zakład zrywa umowę z berlińską firma handlową. Ponieważ firma ta używała znaku własnego zakładu „Ceramika Artystyczna” (stylizowany herb Bolesławca – gotycka sylwetka wieży) i jednocześnie opatentowała go w Niemczech, Mariusz Ochocki projektuje w 1995r. nowy znak: dotychczasowy został wpisany w sylwetkę dzbanka.        

W legnickim Muzeum Okręgowym pokazana została wystawa „Ceramika bolesławiecka” – towarzyszył jej katalog ze wstępem Teresy Wolanin.        

Danuta Wróblewska w artykule „Z ziemi i ognia” („Rzeczpospolita” 22 – 23.06.) informuje o przyznaniu ex aequo dla Bronisława Wolanina i Edwarda Roguszczaka I nagrody Ministra Kultury i Sztuki oraz Złotego medalu na V Międzynarodowym Triennale Ceramiki w Sopocie. 

1990

Rusza produkcja nowego zakładu przy ulicy Kościuszki. Zdolność produkcyjna wynosi 600 ton wyrobów rocznie. Zawarta wcześniej umowa z berlińską firmą handlową staje się wąskim gardłem dla rozszerzenia eksportu. Zakład przeżywa trudności finansowe. Koniec 80-tych lat to galopujący wzrost oprocentowania kredytów w banku.        

O nowym zakładzie: „Inwestycje prowadziła firma „Modernbud” z Żagania (…) Dwa piece tunelowe postawiła firma „Piecobudowa” z Wrocławia wg projektu i pod nadzorem firmy „Bipropiec” – Kraków. W tym czasie piece tunelowe Spółdzielni należały do najnowocześniejszych urządzeń (…) piece wyposażono w nowoczesną aparaturę kontrolno- pomiarową, co usprawniło cały proces technologiczny.” (M. Ochocki, op. cit. s. 17). Nowelizacja ustawy o spółdzielczości aktem prawnym zezwalała na uwłaszczenie pracowników majątkiem zakładu. Działają już dwie malarnie zatrudniające czterdziestu pracowników.        

W warszawskim salonie IWP na wystawie konkursowej „Polska Ceramika Współczesna” Bronisław Wolanin zostaje laureatem I nagrody za produkowany w zakładzie czajnik z podgrzewaczem. Ukazuje się w „Arkadach” album Pawła Banasia „Współczesne polskie szkło i ceramika”. 

1989

W grudniu zakończono produkcję w pomieszczeniach przy ulicy Polnej. Obszerna dokumentacja fotograficzna i rysunkowa zakładu, zarówno historyczna, jak i współczesna, została zawarta w austriackim piśmie specjalistycznym „Nearchos I/I993” w artykule Horsta Hambruscha i Konrada Spindlera „Die Brennofen der Feinsteinzeugfabrik Julius Paul und Sohn in Bunzlau”. Deutsches Keramikmuseum w Dusseldorfie w materiałach opublikowanych z ubiegłorocznego sympozjum w Duisburgu i Neuss zamieszcza artykuł dyrektorki Muzeum Ceramiki – Teresy Wolanin pt. „Zbiory kamionki w śląskich muzeach”, w których uwzględniono wyroby współcześnie działających zakładów (s.66- 68). Wystawa „Kamionka bolesławiecka wczoraj i dziś” przygotowana we wrocławskim Muzeum Narodowym przez Jolantę Sozańską (z jej wstępem w katalogu – składance) pokazano w stołecznym salonie IWP oraz we wrocławskim Muzeum Narodowym. Muzeum Ceramiki z okazji XXXV-lecia Spółdzielni przygotowało wystawę „Bolesławiecka ceramika stempelkowa” (wstęp do katalogu – składanki napisała Ariadna Sarnowicz), a Dom Kultury im. Bertolda Brechta w Bischofswerda prezentował wyroby zakładu na wystawie „Modern Keramik aus Bolesławiec.” W latach osiemdziesiątych zatrudnienie wzrosło z 59 osób w 1980 do 122 pracowników w 1989 r. Eksport do krajów zachodnich za pośrednictwem berlińskiej firmy wynosił 15% produkcji. 

1988

Cepelia International Sp. z o.o. w porozumieniu z Zarządem Spółdzielni „Ceramika Artystyczna” odstępuje prawa sprzedaży na rynkach zachodniej Europy i Ameryki, na zasadach wyłączności, niedużej firmie handlowej w Berlinie.        

Ze zbiorów miejskiego Muzeum Ceramiki kamionka zakładowa pokazywana była w Muzeum Środy Śląskiej, a w ramach Dni Kultury Województwa Jeleniogórskiego także w Mozyrze na Białorusi. 

1987

Technologiem zakładu zostaje Dariusz Mandżuk (pracuje do 1991). Międzynarodowy Konkurs Wzornictwa Przemysłowego w ramach Międzynarodowych Targów Ceramiki, Szkła i Artykułów Dekoracyjnych w Walencji przyznaje „Złotą Gwiazdę” prezentowanym tam zestawom naczyń Bronisława Wolanina. Również na V-tym Ogólnopolskim Biennale Ceramiki Artystycznej w Wałbrzychu zdobywcą I nagrody oraz rocznego stypendium Ministra Kultury i Sztuki zostaje ten zakładowy projektant. Ostatnie jego prace prezentowane są w warszawskiej „Galerii Sztuki Użytkowej Cepelia” oraz na pokazie „Ceramika z Bolesławca” w „Galerie am Elbtor” w Pirnie. „Gazeta Robotnicza” (30.03.) w artykule sygnowanym „bob” pt. „Bolesławiecka ceramika ma przyszłość” pisze: „W tym roku na rynek krajowy i zagraniczny trafi stąd 60 wyrobów (asortyment) za ponad 100 milionów złotych. (…) Wyeksportuje się za 6 milionów złotych.” W związku z ogromnym popytem postanowiono wybudować nowy zakład. „Decyzja taka zapadła dziesięć lat temu, ale prace rozpoczęto dopiero w grudniu 1984 roku. (…) Z niecierpliwością czekamy na zakończenie tej budowy – powiedział Główny Specjalista do spraw inwestycji w Spółdzielni – Stanisław Kotowski. Główna hala, zaplecze techniczne i socjalne powinny być gotowe w stanie surowym jesienią. Stoi konstrukcja biurowca i mamy nadzieję, że wykonawca – Żagańskie Przedsiębiorstwo Budowlane Przemysłu Chemicznego i Lekkiego – umożliwi nam przeprowadzkę jeszcze w przyszłym roku. Za inwestycję zapłacimy 700 milionów złotych. Część pieniędzy otrzymaliśmy z Centralnego Związku Cepelia (…) reszta pochodzi z kredytów bankowych.” Janusz Zwierz – kierownik techniczny uzupełni informacją o planowanej produkcji zakładu: „Dwa nowoczesne piece tunelowe zdołają wypalić rocznie 600 ton kamionki, podczas gdy obecnie nie więcej niż 250 ton …” 

1986

Warszawska centrala Cepelii wydaje folder reklamujący wyroby zakładu ze wstępem Krystyny Paluch – „Bolesławiecka ceramika stempelkowa”.        

Na stanowisku Kierownika Technicznego zatrudniono Janusza Zwierza (pracuje do 199l). W latach 1986 – 1988 w Berlinie, Dusseldorfie i Hamburgu pokazywana była wystawa „Bunzlauer Geschirr”, której towarzyszył obszerny katalog opracowany przez Heidi Muller, Ekkehard i Inge Lipertów, Reginę Falkenberg. Wystawa i katalog obrazujące historię ceramiki bolesławieckiej uwzględniają również dokonania po 1945r. Muzeum w Świdnicy prezentuje wystawę „Współczesna kamionka bolesławiecka.” 

1985

Prezesem zostaje Wiesław Smoleński. Na rentę przechodzi Wanda Matus, a Bronisław Wolanin ponownie obejmuje stanowisko kierownika artystycznego zakładu. Rozpoczęto budowę nowego zakładu przy ulicy Kościuszki 23 w Bolesławcu. Zajmował się tym, specjalnie utworzony dział inwestycji, w którym zatrudnieni zostali inż. Stanisław Kotowski jako zarządzający nowopowstającą budową oraz technik – ceramik Franciszek Ochocki, który zabezpieczał dostawę niezbędnych materiałów budowlanych i maszyn produkcyjnych. 

1984

Bronisław Wolanin otrzymuje Nagrody Prasy Dolnośląskiej – „za wyjątkowy wkład w rozwój polskiej ceramiki artystycznej”. Wywiady z laureatem ukazują się w „Słowie Polskim” (11.05., Ewa Hań „Projektant i artysta”) i w „Nowinach Jeleniogórskich” (09.05., Marek Szyjkowski „Trzeba czuć glinę”).        

Zakład otrzymuje z Sekretariatu Stanu Watykanu pismo – podziękowanie za przekazaną w darze ceramikę. W ramach Panoramy sztuki jeleniogórskiej Muzeum Ceramiki w Bolesławcu przygotowało wystawę ze zbiorów własnych pt. „Ceramika bolesławiecka”. Była to prezentacja artystów ceramików pracujących w różnych miejscowych zakładach – Janiny i Mieczysława Kozłowskich z „Bolesławca”, samodzielnie pracujących: Krystyny Gay – Kutschenreiter, Eugeniusza Niemirowskiego, pionierów Tadeusza Szafrana i Izabeli Zdrzałki oraz Elżbiety Niezgodzińskiej i Bronisława Wolanina.        

Dla Instytutu Polskiego w Paryżu jeleniogórskie BWA przygotowało wystawę „La ceramique de Bolesławiec”, na której prezentowano wyroby z „Ceramiki Artystycznej” i zakładu „Bolesławiec”. 

1983

Na stanowisku kierownika artystycznego zatrudniona została Elżbieta Niezgodzińska (do 1985), uprzednio pracująca w miejscowym Młodzieżowym Domu Kultury jako instruktor plastyki. Absolwentka Wydziału Artystyczne – Pedagogicznego ze specjalizacją rzeźby na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Opracowała i wdrożyła do produkcji kilkanaście wzorów.        

Paweł Śliwko w artykule „Wychodzenie na swoje – CERAMIKA ARTYSTYCZNA znów podbija Europę” („Echo Bolesławca” , nr 2, maj) pisze: „Wyłączenie zakładu z Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy i powrót do Cepelii – „zgubienie” pośredniego ogniwa biurokratycznego nadzoru przyczynia się do ożywienia lokalnej przedsiębiorczości.”        

Przy zatrudnieniu 78 osób „efekty 1982r. to wykonanie planu w 106,9%, zysk 11,7%, eksport do krajów kapitalistycznych 5%, średnia płaca 11.800 zł (…) zakupiono nowoczesne maszyny i urządzenia z NRD, która w ramach RWPG specjalizuje się w tym zakresie, a więc pompę, prasy próżniową i filtracyjną, 2 półautomaty do produkcji wgłębnej i talerzy (…), stoły odlewnicze i obrabiarkę do metalu (…). Wydano 4 mln zł (…) Otwiera się czas inwestycji (…), są już niezbędne uzgodnienia do budowy nowoczesnego zakładu kosztem 500 mln zł, czeka gotowa dokumentacja, zatwierdzono lokalizację (…), są moce przerobowe i pieniądze. Kto wie, czy już jesienią nie ruszą prace przy wykopach fundamentów, żeby tylko nie zapeszyć.” 

1981-1982

Ceramika bolesławiecka uczestniczy w pokazie autorskim Bronisława Wolanina we wrocławskim Muzeum Narodowym; wystawie „Tkanina, ceramika i szkło” przygotowanej przez komisarza Marię Berny na zlecenie MKiS i prezentowanej w Moskwie, Ałma – Acie, Pradze i Bratysławie; jako „kamionka bolesławiecka” w Muzeum Zabrza; w berlińskim Ośrodku Informacji Kultury Polskiej – „Design in Polen” i w Sofii na wystawie zbiorowej – „Współczesna ceramika polska”.        

Zatrudniona zostaje jako technolog Irena Braszko (pracuje 1982 – 1987) i jako jej laborantka Wanda Polanica (1984 – 1987). 

1980

Lucjan Opaczyński przechodzi na rentę, a nowym prezesem zostaje Jan Wieczorek. Wanda Matus obejmuje funkcję kierownika artystycznego zakładu w związku z odejściem do nowopowstałego Zakładu Ceramicznego „Bolesławiec” – Bronisława Wolanina.        

Wyroby zakładu prezentowane są na wystawach w Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu, Biurze Wystaw Artystycznych „Arsenał” w Poznaniu oraz w ramach „Zbliżenia. Współczesna twórczość jeleniogórskich artystów plastyków” w jeleniogórskim BWA. 

1979

Bożena Brył „Gazeta Robotnicza” (z 05.03.) w artykule o wymownym tytule „Wolanin – sukces artysty w przemyśle” zamieszcza omówienie projektowej działalności autora. W tejże gazecie, 03 grudnia pisano: „Ceramika Artystyczna obchodziła w ubiegłym miesiącu 25-lecie działalności. Z okazji jubileuszu Bronisław Wolanin związany z tą Spółdzielnią od 15 lat, jeden z głównych sprawców jej renomy na rynku krajowym i zagranicznym oraz wieloletni pracownicy: modelarz wysokiej klasy Jerzy Stępka i piecowy Józef Tomin otrzymali resortowe odznaki Zasłużony Działacz Ruchu Spółdzielczego”.        

Na I Wystawie i Sympozjum Ceramiki Polskiej (przemianowanej w latach następnych na Biennale Ceramiki Polskiej) w Wałbrzychu – Bronisław Wolanin otrzymuje wyróżnienie, a na Prezentacjach ’79 w jeleniogórskim BWA nagrodę jeleniogórskiego wojewody (20 tyś. zł). Zdobywa również Główną nagrodę w Konkursie na pamiątkę regionu dolnośląskiego „za całokształt przedst. wzorów pamiątek z ceramiki”.        

Muzeum Ceramiki organizuje pokaz „Kamionka bolesławiecka” z okazji XXV-lecia zakładu (kat. ze wstępem Krystyny Paluch). Kamionka bolesławiecka uczestniczy w VII Krajowych a IV Międzynarodowych Targach Sztuki Ludowej w Krakowie. Towarzyszy pokazowi katalog ze wstępem Stefana Ciepłego.        

Katalog „Ceramika Artystyczna Bronisława Wolanina”, BWA Jelenia Góra zawiera m. in. fragmenty wypowiedzi, recenzji, omówień działalności projektowej Bronisława Wolanina: Marii Starzewskiej, Marii Jeżewskiej, Pawła Banasia, Bogdana Góreckiego, Ireny Huml, Wandy Tela-kowskiej, Ariadny Sarnowicz, Krystyny Paluch.        

W latach siedemdziesiątych, w związku z odwilżą w stosunkach niemiecko (NRF) – polskich, eksport ożywia się – obejmuje Danię, NRF, USA, Szwecję, Belgię, a w roku 1976 dodatkowo Holandię i Francję, i w 1977 – NRD, ZSRR, Austrię.        

Zatrudnienie w tym czasie od 55 osób w 1970 r. do 67 w II połowie dekady i 74 pracowników w 1979 (M. Ochocki, op. cit.)        

Decyzją Zarządu Spółdzielni, wyodrębniona z działu wzornictwa malarnia jako osobna komórka produkcji, pod koniec dekady zatrudniała 14 osób pod kierownictwem Wandy Matus (M. Ochocki, op. cit.) 

1978

Na zlecenie warszawskiej centrali Cepelii Bronisław Wolanin opracowuje i wdraża do produkcji kolekcję ceramiki o motywach huculskich i pokuckich wzorowanych na eksponatach muzealnych oraz na szerokim asortymencie naczyń twórcy ludowego Kazimierza Woźniaka z Oławy (1909 – 1990). Produkcja tej kolekcji utrzyma się do roku 1982.        

W katalogu zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu Barbary Baworowskiej pt. „Współczesna Sztuka Wrocławska, Wrocław” wyszczególniono prace projektantów zakładu: Izabeli Zdrzałki, Gabrieli Hoffmann – Śleżewskiej, Adama Dzień, Alicji Szurmińskiej – Krepowej, Bronisława Wolanina. Zakładowa ceramika pokazywana jest na wystawach za granicą: ze zbiorów Muzeum Ceramiki w Festung Konigstein – „Alte und neue Keramik aus Bolesławiec” (kat. skład.) oraz w Haus Bitz, Frechen – „Keramiken aus Polen” (katalog zamieszcza zdjęcia aktualnie produkowanych wazonów prostokątnych Bronisława Wolanina). 

1977

Staraniem Dolnośląskiego Towarzystwa Społeczno – Kulturalnego ukazuje się publikacja Marii Starzewskiej – „Z dziejów ceramiki na Śląsku”. W rozdziale „Kamienne garnki bolesławieckie” m.in. omawia powojenną działalność zakładu przy ulicy Polnej. Krystyna Paluch w styczniowej „Odrze” zamieszcza artykuł „Między tradycją a nowoczesnością”, w którym o Bronisławie Wolaninie napisze: „… przyczynił się wydatnie do uznania obecnej produkcji tego zakładu – w branżowym pionie Cepelii, która mu patronuje – jako wyrobów najwyższej klasy. Szereg wyróżnień i nagród, zakupy ceramiki bolesławieckiej do kolekcji muzealnych, zamówienia przewyższające wielokrotnie zdolność produkcyjną zakładu – to tylko niektóre, wiadome dowody uznania dla projektanta tych form.” (s. 105).        

Kamionka bolesławiecka prezentowana jest na wystawach w Muzeum Opole – Bierkowice, Muzeum Slężańskim w Sobótce, w Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie, Muzeum Kamiennej Góry oraz za granicą w Ośrodku Kultury i Informacji w Berlinie i Muzeum Miejskim w Rothenburgu. 

1976

„Jest ostateczna decyzja” informuje prezes Lucjan Opaczyński w wypowiedzi z artykułu Kaliny Godlewskiej pt. „Nad Bobrem garnki lepią” („Wiadomości” z 23.12.) – „Budowa zlokalizowana na krańcach miasta w kierunku Wizowa, ruszy w lipcu przyszłego roku. W tej chwili przygotowujemy już teren – niwelujemy grunt, grodzimy. Cykl inwestycyjny określono na 32 miesiące, czyli za niespełna trzy lata powinna ruszyć produkcja w nowym, już nowoczesnym zakładzie. Ma ona osiągnąć wartość 50 milionów złotych tj. pięciokrotnie więcej niż teraz, a załoga zwiększy się z 67 osób do 200.” „Spółdzielczość pracy” (20 – 27.12.) zamieszcza informację o działalności artystycznej Bronisława Wolanina – o tej przemysłowej, jak i unikatowej. Odbywa się cały szereg pokazów kamionki zakładu: w salonach „Cepelii” – Katowic, Warszawy, Poznania, w Muzeach – Gliwic, Torunia oraz w warszawskiej Starej Kordegardzie. Wystawom tym towarzyszą katalogi – składanki ze wstępami – Krystyny Paluch, Ariadny Sarnowicz, Bogdana Góreckiego, „Ekspress Wieczorny” (z 29 – 30.05.) zamieszcza informacje o wystawie w Starej Kordegardzie i sklepie Cepelii przy ulicy Puławskiego. Pisze z uznaniem o wazonach Bronisława Wolanina i zdobinach Wandy Matus. 

1975

„Spółdzielnia mieści się w starym budynku. W ciasnych pomieszczeniach nie ma możliwości zwiększenia produkcji, która sięga 8,5 mln złotych. Opłacalność wyrobów, jak i stale wzrastające zapotrzebowanie rynku krajowego zadecydowało o budowie nowego zakładu. Założenia ogólne zostały już zatwierdzone i na ich realizację przyznano niezbędne środki. Projekt techniczny będzie gotowy w I kwartale następnego roku. Zakłada on, że kosztem 55 mln złotych wzniesie się nowoczesną halę produkcyjną z zapleczem socjalno – administracyjnym. Po przekazaniu do eksploatacji – a ma to nastąpić w 1978r. – produkcja wzrośnie sześciokrotnie i potroi się zatrudnienie” pisał Zbigniew Pietraszek w artykule „Wazony z autografem” („Gazeta Robotnicza” z 19.09). W nim zamieszcza również informację o projektantach zakładowych Wandzie Matus i Bronisławie Wolaninie oraz Bronisławie Romanowskim „…mistrzem wysokiej klasy jest Bronisław Romanowski. Swoje umiejętności i doświadczenie przekazywał przez wiele lat młodym adeptom sztuki garncarskiej. Gdy przeszedł na emeryturę nie zerwał kontaktu z zakładem, z którym był związany od początków jego istnienia. Często zasiada za warsztatem pracy i rzeźbi nadal figurki, które budzą powszechny zachwyt. Jego godnym zastępcą jest Jerzy Stępka – absolwent średniej szkoły plastycznej w Wiśniczu.”        

W warszawskim „PKiN-ie” na wystawie Sztuka i Rękodzieło Cepelii oraz stołecznej Galerii Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych przy ulicy Rutkowkiego odbyły się pokazy kamionki bolesławieckiej. Podobne prezentacje miały miejsce w salonie sprzedaży Cepelii w Krakowie (kat. składanka we wstępem Krystyny Paluch), w Jeleniej Górze – jako autorski pokaz Bronisława Wolanina oraz w Muzeum Ceramiki na wystawie zatytułowanej „Formy i barwy” (ze wstępem Ariadny Sarnowicz). 

1974

Zatrudniona zostaje absolwentka wrocławskiej PWSSP z pracowni prof. Krystyny Cybińskiej – Wanda Matus. Powstaje unikatowa kolekcja naczyń, głównie projektowanych przez Bronisława Wolanina, malowanych lub rzeźbionych w swobodne kompozycje, przeważnie roślinne i kwiatowe. Muzeum Ceramiki z okazji XX-lecia zakładu organizuje pokaz pt. „Współczesna ceramika bolesławiecka”. We wrocławskiej „Galerii u Dziennikarzy” odbył się pokaz aktualnej produkcji zakładu na wystawie „Bronisław Wolanin – ceramika” (kat.). Podobny pokaz odbył się w częstochowskim centrum wystawienniczym Cepelia.        

W artykule („Słowo Polskie” z 09.05) „Wyroby bolesławieckie cieszą się zasłużoną sławą” zamieszczona jest informacja o planach rozpoczęcia budowy nowego zakładu: „Spółdzielnia obecnie produkuje 150 ton wyrobów rocznie. Po uruchomieniu nowego zakładu produkcja wyniesie 500 ton. Jego budowę rozpocznie się w I półroczu przyszłego roku, a zakończy w roku 1976.” 

1973

Wrocławskie Muzeum Narodowe (od 1970, przedtem Muzeum Śląskie) organizuje w Dreźnie wystawę „Keramik aus Wrocław” (kat. wstęp Paweł Banaś) z udziałem prac kamionkowych Bronisława Wolanina, a w warszawskiej Zachęcie na wystawie „Artyści plastycy z kręgu Cepelii” otrzymuje on „za zestaw rzeźb i form ceramicznych” brązowy medal. 

1972

Do zakładu wraca Andrzej Skowroński – technolog. Wraz z laborantką Urszulą Jałowską przeprowadzają badania nad wdrożeniem zdobin stempelkowych i gąbkowych. Andrzej Skowroński (pracuje do 1978) opracował w tym okresie cały szereg szkliw do form Bronisława Wolanina. Zastosowano specjalne wypały prac, o wyrafinowanej technologii szkliwienia, z przeznaczeniem na wystawy, konkursy, targi. Byty one następnie przekazywane do kolekcji muzealnych, głównie Bolesławca i Wrocławia. Na Dorocznym przeglądzie ceramiki cepeliowskiej w Warszawie, bolesławieckie wyroby uzyskują I i II nagrodę oraz cztery wyróżnienia, a w konkursie na Pamiątkę wrocławską i dolnośląską Bronisław Wolanin za „miniatury naczyń i figurki z kamionki bolesławieckiej” otrzymuje I nagrodę. 

1971

Po spłaceniu ostatnich rat zaciągniętego wcześniej kredytu przystąpiono do modernizacji zakładu. Powstają hala malarni oraz pomieszczenie na modelarnię wraz z wyposażeniem, I nagrodę na MTP otrzymuje zakład „za nowości eksportowe”. Latem Spółdzielnia gości 10 uczestników cepeliowskego II Pleneru Ceramiczno – Rzeźbiarskiego (m. in. Elżbieta Grosseowa reprezentuje spółdzielnię „ŁAD”), a pod koniec roku plon tego pleneru pokazano na wystawie w legnickim Muzeum Miedzi. Muzeum w Gliwicach przygotowało wystawę „Współczesna Polska Ceramika Artystyczna” (kat. ze wstępem Małgorzaty Procek). Jest ona prezentacją 14 wytwórni ceramicznych, wśród nich również bolesławieckiej. 

1970

Spółdzielnia nawiązuje współpracę z duńską firmą Broeste, w jej wyniku przyjeżdża do zakładu duńska ceramiczka Karen Park (1927 – 2000), która projektuje kolekcją naczyń na tamtejszy rynek.        

Cytowany uprzednio „Wykaz wzorów …” (op. cit.) wyszczególnia 17 projektów naczyń użytkowych tej artystki. Szczególną popularność zyskują w latach siedemdziesiątych unikatowe, modelowane lepieniem, malowane i szkliwione figurki Bronisława Romanowskiego. Jest to duży asortyment przedstawień zwierząt, ludzi, scenek rodzajowych realizowanych w konwencji pogranicza sztuki ludowej i tzw. naiwnej. 

1969

Muzeum Ceramiki w Bolesławcu przygotowało wystawę obrazującą dokonania zakładu na Polnej z okazji XV-le-cia istnienia. Pokazowi towarzyszył folder – katalog ze wstępem ówczesnej dyrektorki muzeum Krystyny Paluch. Wyroby zakładu prezentowane są na wystawie wrocławskiej „Ceramika i szkło. Polska sztuka użytkowa w XXV-lecie PRL”, a na „Dorocznym przeglądzie ceramiki cepeliowskiej” uzyskują one I nagrodę i III w Konkursie pamiątkarskim.        

Zatrudnienie w latach sześćdziesiątych: 39 osób (1960), 53, 54 pracowników (1964, 1965).        

W dalszym ciągu zakład uczestniczy w eksporcie pośrednim produkując kamionkowe butelki, Krystyna Paluch w wyżej wymienionym folderze odnotuje „połowa produkcji przeznaczona jest na eksport.” 

1966-1968

Zakład uczestniczy w „Dorocznych przeglądach branżowych” w Warszawie uzyskując: I nagrodę za.całość prezentacji, II nagrodę za stołowiznę (1966), II nagrodę za stołowiznę, nagrodę specjalną BHZ Coopexim (1968),        

„Wykaz wzorów …” (op, cit,) zawiera projekty Bronisława Wolanina, Zdzisława Pietrzakowskiego oraz próby projektowe zakładowego modelarza Jerzego Stępki, absolwenta Liceum Plastycznego w Wiśniczu.        

W ilości nielimitowanej po raz pierwszy zatwierdzane są do produkcji figurki: „Baran”, „Diabeł”, „Dziadek” Bronisława Romanowskiego.

1965

Na „Dorocznym przeglądzie ceramiki cepeliowskiej” w Warszawie zakład uzyskuje II nagrodę i dwa wyróżnienia w dziedzinie pamiątkarstwa oraz III nagrodę za stołowiznę. Zakład uczestniczy w pokazie okolicznościowym zorganizowanym w stolicy z okazji XV-lecia Cepelii. 

1964

Kierownictwo artystyczne zakładu obejmuje Bronisław Wolanin (ur. 1937), uczeń prof. Julii Kotarbińskiej, absolwent Wydziału Ceramiki wrocławskiej PWSSP. Na „Dorocznym przeglądzie ceramiki” organizowanym przez warszawską dyrekcję Cepelii otrzymuje on II nagrodę za „całość ekspozycji”. W zakładach ceramicznych Bolesławca odbył się I Ogólnopolski Plener Ceramiczno – Rzeźbiarski.        

Od tego czasu rokrocznie Bolesławiec był miejscem spotkań wybitnych ceramików, początkowo krajowych, a następnie i zagranicznych. Miały one duże znaczenie dla Bolesławca i jego zakładów ceramicznych. Ponieważ nie one są przedmiotem tego opracowania zainteresowanych odsyłam do: „Ogólnopolskie Plenery Ceramiczno – Rzeźbiarskie w Bolesławcu 1964 – 1994 – Uczestnicy” (wstęp – Ewa Hań, opracowanie – Danuta Maślicka), Regionalne Centrum Kultury, Jelenia Góra 1994; 33 Międzynarodowy Plener Ceramiczno – Rzeźbiarski, Bolesławiec 1997 (kat.).        

„Wykaz wzorów …” (op. cit.) odnotowuje od tego roku wyraźną przewagę, a z biegiem czasu wyłączność projektów Bronisława Wolanina. 

1963

Zły stan techniczny budynków, ograniczający możliwości produkcyjne zakładu wymusza konieczność podjęcia „pierwszych decyzji” dotyczących budowy nowego, bardziej nowoczesnego zakładu. (M. Ochocki „Kronika Ceramiki Artystycznej – 50 lat działalności Spółdzielni” rękopis s. 16). „Wykaz wzorów …” (op. cit.) odnotowuje zakupienie w warszawskiej dyrekcji Cepelii projektów czterech kompletów gastronomicznych Henryka Jędrasiaka. 

1962

W warszawskim PKiN (Pałac Kultury i Nauki) odbył się pokaz bolesławieckiej ceramiki. Zaprezentowano tam prace m. in.: Izabeli Zdrzałki, Alicji Szurmińskiej – Krepowej, Amandy Różańskiej. Maria Starzewska we współpracy z Cepelią organizuje we wrocławskim Muzeum Śląskim wystawę „Kamionka bolesławiecka w twórczości plastyków ceramików”. Katalog wystawy zawiera wykaz uczestników tego pokazu. Oto oni: Maria Alkiewicz, Stanisław Barnaś, Tadeusz Boroński, Leokadia Bożek, Stefan Chierowski, Krystyna Cybińska, Halina Draczyńska, Irena Dróżdż – Hyży, Danuta Duszniak, Adam Dzień, Gabriela Hoffman – Śleżewska, Kazimiera Hu-lanicka, Henryk Jędrasiak, Bogdan Kiziorek, Sandor Koczor, Sylwia Kostrzyńska, Julia Kotarbińska, Krystyna Kozik – Sójkowa, Henryk Lula, Ewa Panufnik – Dworska, Zdzisław Pietrzakowski, Elżbieta Piwek, Amanda Różańska, Adam Sadurski, Wacław Sosnowski, Ryszard Surajewski, Dionizy Strzelbicki, Tadeusz Szafran, Alicja Szurmińska – Krepowa, Andrzej Trzaska, Maria Waltratus – Rybak, Krystyna Zaorska – Burczyk, Izabela Zdrzałka, Hanna Żuławska.        

Maria Starzewska we wstępie do katalogu uważa tę listę autorów pracujących w zakładzie lub dla zakładu jako niekompletną. Omawia również powojenne losy zakładu na Polnej, działalność Izabeli Zdrzałki, Alicji Szurmińskiej – Krepowej, Amandy Różańskiej: „Indywidualność artystyczna każdego z nich stworzyła w sumie dość jednolity obraz całości produkcji opartej zawsze o wymogi takiego materiału jakim jest kamionka i pokazujący przemiany takie jakie i w sztuce obrazującej obserwujemy (…). Od bardzo prostych ujęć widocznych w dekoracji w ludowej stylizacji, w bezwzględnie przeprowadzonej funkcjonalności, do form abstrakcyjnych w dekoracji, a rzeźbiarskich w kształtach.” 

1961

„Wykaz wzorów …” (op. cit.) zamieszcza listę zakupionych projektów na Targach Wzornictwa w Warszawie. Wszystkie one zostały wprowadzone do produkcji. Oto ich autorzy: Maria Alkiewicz, Tadeusz Boroński, Bogdan Kiziorek, Sylwia Kostrzyńska – Wierzchowska, Henryk Lula, Lidia Oleśkiewicz, Ryszard Stryjec, Ryszard Surajewski, Andrzej Trzaska, Maria Waltratus – Rybak, Krystyna Zaorska – Burczyk, Hanna Żuławska. Wprowadzono ponadto do produkcji, zatwierdzone przez KOA (Komisja Ocen Artystycznych) we Wrocławiu projekty Amandy Różańskiej oraz Zdzisława Pietrzakowskiego. 

1960

Kierownikiem artystycznym zostaje Amanda Różańska, studentka prof. Stanisława Dawskiego, absolwentka wrocławskiej PWSSP. „Wykaz wzorów …” (op. cit.) odnotowuje wprowadzone wzory artystki – popielniczki „Kropla”, „Łódka”, skarbonka „Konik” oraz miseczkę Danuty Duszniak. 

1959

Izabela Zdrzałka otrzymuje za dotychczasowy dorobek artystyczny nagrodę Ministra Kultury i Sztuki na Wystawie Plastyki Ziem Nadodrzańskich w warszawskiej Zachęcie. Maria Starzewska publikuje w Rocznikach Sztuki Śląskiej (XL, Wrocław 1959) bogato ilustrowany artykuł „Kamionka bolesławiecka”. Omawia w nim historią kamionki bolesławieckiej oraz dzieje powojenne ceramiki w Bolesławcu. „Wykaz wzorów …” (op. cit.) odnotowuje projekty autorstwa: Alicji Szurmińskiej – Krepowej, Zdzisława Pietrzakowskiego. Zatrudnienie w latach 50-tych oscylowało od 24 osób w roku uruchomienia zakładu, 45 w roku 1954 do 59 pracowników pod koniec tej dekady. Produkcja wzrasta – wypala się w ciągu miesiąca osiem pieców z ilością 15 – 20 tysięcy przedmiotów. Poprzez umowy na produkcję butelek zakład uczestniczy pośrednio w eksporcie, zarazem od roku odnotowuje zyski. 

1958

Odchodzi do prywatnego Zakładu Ceramiki Szlachetnej „Puchalski i S-ka” w Bolesławcu przy uL Górne Młyny – Izabela Zdrzałka. Swoje doświadczenie i osiągnięcia w zakładzie tak opisze: „W tym okresie (l951-— 1958) pracowałam jako technolog i projektant form i zdobin. Opracowałam nowe, nie stosowane dotychczas receptury kolorowych angob, emalii i kilkunastu skaleniowych szkliw barwnych w różnych odcieniach brązu, zieleni i błękitu oraz szkliw artystycznych redukcyjnych i krystalicznych. Wprowadziłam do produkcji trzy nowe techniki zdobnicze: zdobienie stempelkiem farbami podszkliwnymi, emaliami na szkliwie ziemnym i szkliwach kolorowych oraz ornamenty ryte na angobach. Przy tym zaprojektowałam kilkadziesiąt wzorów dekoracji na różne wprowadzone techniki” Izabela Zdrzałka, MC Bolesławiec, 1998 (kat.).        

Kierownictwo artystyczne obejmuje Alicja Szurmińska – Krepowa, absolwentka wrocławskiej uczelni, studentka Rudolfa Krzywca.        

Dzięki wcześniej podpisanym umowom na produkcję butelek do alkoholi, które stanowią 30% ogólnej produkcji poprawia się dotychczas nienajlepsza kondycja finansowa zakładu. Spółdzielnia odnotowuje pierwsze zyski. Na Okręgowej Wystawie Architektury Wnętrz i Grafiki we wrocławskim BWA, wśród pokazanych prac Izabeli Zdrzałki są również te zrealizowane na Polnej.       

„Wykaz wzorów …” (op. cit.) wymienia: Alicję Szurmińska — Krepową, Adama Dzień, Adama Sadulskiego, Stanisława Barnasia, Leokadię Bożek, Mieczysława Poręb-skiego. 

1957

Kazimierz Piątkowski, zatrudniony w latach 1957 – 1959 opracowuje dla zakładu interesujący zestaw barwnych, przeważnie zaciekowych szkliw.        

W „Wykazie wzorów …” (op. cit.) figurują: Izabela Zdrzałka, Krystyna Cybińska, Alicja Hartman-Wadowska, Rajmund Hartman.        

Kamionka bolesławiecka prezentowana jest w warszawskiej Zachęcie na „Ogólnopolskiej Wystawie Architektury Wnętrz” oraz „Dorocznej okręgowej wystawie plastyki” we Wrocławiu. 

1956

Rada Nadzorcza powierza prezesostwo Lucjanowi Opaczyńskiemu.        

Zakład podpisuje umowę na produkcję butelek kamionkowych dla Warszawskiej Wytwórni Win i Miodów Pitnych oraz Poznańskiej Wytwórni Wódek Gatunkowych.        

Jan Loeffler zamieszcza w nr 2 czasopisma „Przemysł Ludowy i Artystyczny” bogato ilustrowany artykuł „Bolesławiecka kamionka artystyczna”, w którym opisuje początki zakładu, jego problemy organizacyjne, techniczne i technologiczne. Jest to najpełniejsza i w miarę najbardziej wiarygodna historia początków spółdzielni. Za ilustrację artykułu posłużyły prace aktualnie eksponowane w warszawskim salonie własnym Cepelii. Izabela Zdrzałka prace zrealizowane w zakładzie prezentuje na dorocznej wystawie okręgowej oraz uczestniczy w Konkursie na Pamiątkę z Międzynarodowych Targów Poznańskich (MTP).

„Wykaz wzorów …” (op. cit.) – wymienia w tym roku: Izabelę Zdrzałkę, Leona Feldana, Mieczysława Porębskiego oraz PWSSP jako autora figurki „Marysia”. 

1955

Nowym prezesem zostaje Franciszek Rejwerski. Izabela Zdrzałka przygotowuje specjalną kolekcję (m. in. buciczki – wisiorki) oraz uczestniczy w konkursie z okazji V-tego Międzynarodowego Festiwalu Młodzieży i Studentów w Warszawie.        

Dotychczasowy dorobek zakładu i kierownika wzorcowni pokazany jest na wystawie indywidualnej Izabeli Zdrzałki we wrocławskim Klubie Międzynarodowym Prasy i Książki (KMPiK) oraz na wystawie zorganizowanej przez Marię Starzewską we wrocławskim M.S. pt. „Kamionka bolesławiecka 1945 – 1955”.        

W „Wykazie wzorów …” (op. cit.) wymienieni są projektanci: Izabela Zdrzałka, Krystyna Kozik – Sójkowa, Wacław Sosnowski, Jerzy Gajewski, Helena Draczyńska, Andrzej Skowroński (przeróbka piecyka elektrycznego z formy poniemieckiej). 

1954

Dotychczasowa Centrala Spółdzielczo – Państwowa Cepelii została przemianowana na Krajowy Związek Spółdzielni Przemysłu Ludowego i Artystycznego Cepelia podległego Centralnemu Związkowi Spółdzielczości Pracy, Zakład przy ul.Polnej stał się w ten sposób Spółdzielnią z własnym Zarządem i Radą Nadzorczą. Pierwszym prezesem zostaje wybrany Edward Urbanek, a 40 pracowników spośród 45 osobowej załogi staje się członkarmi spółdzielni. Majątek przemianowanego zakładu to: trzy hale produkcyjne, trzy piece na węgiel, magazyn i budynek administracyjny.        

Izabela Zdrzałka otrzymuje nagrodę w „Konkursie na pamiątkę” zorganizowanym przez Ministerstwo Kultury i Sztuki (MKiS) oraz uczestniczy w wystawie zorganizowanej przez Marię Starzewską we wrocławskim M.Ś. – I-szej Ogólnopolskiej Wystawie Ceramiki i Szkła Artystycznego (kat).        

W „Wykazie wzorów …” (op. cit.) wymienieni są projektanci: Izabela Zdrzałka, Halina Draczyńska, Alicja Szurmińska – Krepowa, Krystyna Kozik – Sójkowa. Zawiera również dwa projekty otrzymane z IWP, w tym popularną w tym czasie karafkę kulistą (do likierów w produkcji z tacą i kieliszkami projektu Izabeli Zdrzałki). „W latach 1953 i 1954 nowi absolwenci Julii Kotarbińskiej – Krystyna Cybińska, Czesława Chierowska, Halina Olech” projektują dla zakładu „komplety do barów mlecznych, pudełka, serwisy do czarnej kawy itp., przy których stosują raczej dekorację stempelkową. Niestety nie zostały one w produkcji wykorzystane.” (Maria Starzewska, „Kamionka bolesławiecka” (w) Roczniki Sztuki Śląskiej, XI, Wrocław 1959). 

1953

„Wykaz wzorów …” (op. cit.) zawiera nazwiska następujących projektantów: Izabeli Zdrzałki, Heleny Draczyńskiej, Alicji Szurmińskiej – Krepowej, Krystyny Kozik – Sójkowej, Dionizego Strzelbickiego, Kazimiery Hulanickiej.        

Wyroby zakładu prezentowane są na wystawach: Doroczna I – Majowa Okręgowa Wystawa Plastyki we wrocławskim M. Ś. oraz w Radomiu na imprezie o charakterze ogólnopolskim – „IX Zimowa Wystawa Plastyki”, Izabela Zdrzałka pokazuje tam dziewięć prac zdobionych angobami i glazurą skaleniową. 

1952

Po obronie dyplomu Izabela Zdrzałka obejmuje nowo utworzone stanowisko kierownika artystycznego. Szczepan Kościński wraca do pracy we wrocławskiej PWSSP, a Andrzej Skowroński (ur. 1933), absolwent Technikum Ceramicznego w Opocznie, zostaje zatrudniony jako technolog (1952 – 1956).        

Dorobek bolesławieckich projektantów prezentowany jest we wrocławskim Muzeum Śląskim (M.Ś.) na wystawach: Ceramika Polska 1900 – 1952, M.Ś. (kat.) (Komisarz wystawy oraz autor katalogu – Maria Starzewska); Doroczna okręgowa wystawa plastyki.        

„Na początku 1952 r. otrzymałam propozycję zatrudnienia na stanowisku kierownika artystycznego w Zakładach CPLiA w Bolesławcu. Długo wahałam się – ale ostatecznie zrezygnowałam. Wśród pożółkłych papierów zachowała się wypełniona ankieta personalna, życiorys i podanie (…) Stanowisko Kierownika artystycznego objęła koleżanka Izabela Zdrzałka.” (H. Feret – Karczewicz, op. cit.) 

1951

Ukazują się na rynku pierwsze wyroby zakładu – „powoli w sklepach CPLiA pokazywało się coraz więcej wazonów z Bolesławca” (H. Feret, op. cit.). W malarni uzyskuje zatrudnienie Izabela Zdrzałka.       

„Na początku 1951r., powstała malarnia, przyjęto czwórkę bardzo młodych pracowników, sympatycznych i pełnych zapału. Zaczęliśmy uczyć malowania pędzelkami, zdobienia gąbką itp. Prawdopodobnie pełniłam funkcję kierownika malarni, ale tego nie jestem pewna. Równocześnie z Wrocławia przyjechała grupa kolegów z mojego roku: Zenobia Kawalec, Jadwiga Romanowska, Jerzy Widalis i Mieczysław Hoffman. Chłopcy zamieszkali w pokoiku na poddaszu, a my na pierwszym piętrze naprzeciw biura. Warunki były spartańskie, ale my młodzi i mieliśmy skromne wymagania. Na obiad chodziło się do knajpy w rynku, potem szło się do PDT obok, zobaczyć „co dowieźli”, na każdy film do kina, a co niedzielę jechało się do domu. (…) Nasze projekty były wysyłane do Wrocławia, jakaś komisja wybierała te do produkcji. (…) Od 17 lipca 1951 pracowałam już w Zakładzie Naukowo Badawczym Ceramiki PWSSP we Wrocławiu, dlatego nie pamiętam już kto w następnej kolejności pojechał do Bolesławca na praktykę” (H. Feret – Karczewicz, op. cit.)        

„Wykaz wzorów …” (op. cit.) wymienia jako projektantów zdobin i form: Halinę Feret, Zofię Łopatową, Annę Sawę, Izabelę Zdrzałkę, Halinę Łepkowską – Giecewicz, Ewę Radomską, Anielę Daszuk, Dionizego Strzelbickiego, Sandora Koczora, Irenę Dróżdż, Alicję Szurmińską – Krepową. 

1950

W marcu z polecenia Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego nowo powstała we Wrocławiu ekspozytura Centrali Przemysłu Ludowego i Artystycznego (Cepelia) przejmuje nieczynny wówczas, były zakład „Julius Paul und Sohn” w Bolesławcu przy ulicy Polnej 19. Jan Loeffler, dyrektor techniczny ekspozytury, zwrócił się o fachową, pomoc do Zakładu Naukowo Badawczego Ceramiki i Wydziału Ceramiki – Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych (PWSSP) we Wrocławiu. Początkowo Mieczysław Pawełko, a do października 1950 r. Rudolf Krzywiec nadzorują współpracę uczelni z zakładem.        

Szkoła deleguje do Bolesławca doświadczonego formiarza i technologa, fachowca obytego z problemami produkcji ceramiki – Szczepana Kościńskiego (l897 – 1970). Był on absolwentem trzyletniego Zawodowego Kursu Ceramiki przy włocławskiej Szkole Handlowej, długoletnim (od 1912 r.) pracownikiem włocławskich fabryk fajansu, po wojnie kierowanym z centralnych urzędów warszawskich do odbudowy, uruchomienia i szkolenia kadr kolejno do: Fabryki Porcelany Stołowej „Krzysztof” w Wałbrzychu (1946 – 1947), Zakładu Ceramicznego w Tolkmicku koło Elbląga (1947 – 1949) i w charakterze nauczyciela zawodu, formiarza i technologa do wrocławskiej PWSSP (1949 – 1966).        

Opiekę i nadzór artystyczny nad zakładem sprawowały ze strony Cepelii – Kazimiera Hulanicka (Wrocław) i Kornelia Popławska (Warszawa). W tej pierwszej, pionierskiej ekipie pracowali: Józef Swiąder – współpracownik Kościńskiego, a po odejściu jego następca, Bronisław Romanowski (1909 – 1987), pochodzący z miejscowości Utropy koło Stanisławowa, Zdzisław Pietrzakowki i Jerzy Gajewski – modelarze, majster piecowy Paweł Petelewicz, majster produkcji – Wincenty Rumiński.        

Doskonale oddają atmosferę tamtych lat wspomnienia Haliny Feret, absolwentki wrocławskiej uczelni zatrudnionej wówczas w zakładzie: „(…) pojawiła się możliwość wyjazdu na praktykę do fabryki ceramicznej w Bolesławcu (…). Kierownikiem fabryki był znany mi i serdecznie lubiany pan Kościński, co było dodatkową zachętą. Pojechałyśmy z koleżanką Hanką Sawą do Bolesławca w listopadzie 1950r. Zamieszkałyśmy w pokoiku na poddaszu (przy ul. Polnej) ciasnym, ale bardzo ciepłym. Początkowo siedziałyśmy tam naprzeciw siebie przy małym stoliku robiąc projekty zdobienia wazoników, które wówczas były produkowane z form poniemieckich. Równocześnie zapoznawałyśmy się z pracą poszczególnych działów fabryki. W biurze pracowało małżeństwo w średnim wieku, on był chyba księgowym, a ona rzeźbiarką, pamiętam, że robiła różne figurki z gliny (…). Kiedy przyjechałam tam w listopadzie, a najpóźniej na początkach grudnia, to zakład szedł już całą parą. Wiem z całą pewnością, że rozruch zakładu był zasługą Mieczysława Pawełki, a prof. Krzywiec tylko kontynuował współpracę z fabryką, wysyłając tam swoich studentów na praktyki, a nawet na wykonanie prac dyplomowych” (H. Feret – Karczewicz – korespondencja z autorem, 2000).    

W zachowanym w bolesławieckim Muzeum Ceramiki „Wykazie wzorów używanych w produkcji Zakładu Ceramicznego w Bolesławcu” (zeszyt – brulion, A4, rękopis) jako autorzy produkowanych zdobin i naczyń figurują: Halina Feret, Zofia Łopatowa, Anna Sawa, Aniela Daszuk oraz PWSSP.